Feargal Ó Béarra
Feargal ag seoladh ‘Mé Suibhne’, samhradh 2022.
I mBoth Chuanna sa Spidéal a tógadh Feargal Ó Béarra. As Maigh Eo a tháinig a thuismitheoirí Sally agus Ted Ó Béarra agus rugadh cúigear mac dóibh: Micheál, Dónal, Éamon, Ruaidhrí agus Feargal. Is sa mBeilg a bhí sé ag cur faoi, lena chéile, Maedhbh Nic Dhonnchadha agus a mbeirt clainne, agus é i mbun aistriúcháin i gComhairle an Aontais Eorpaigh.
Bhí an-suim ag an gclann sa spórt agus d’imir Feargal agus a dheartháireacha le Cumann Mícheál Breathnach. Bhíodh sé ag triall ar na cluichí móra freisin agus tharraing sé féin, Éamon agus Ruaidhrí aird na tíre (agus na ngardaí!) orthu féin in 1987 ag cluiche ceannais na hÉireann nuair a d’ardaigh siad suas ollbhratach na Gaillimhe agus ‘Scaoil Amach an Bobailín’ scríofa uirthi! D’fhill siad ar Pháirc an Chrócaigh an bhliain ina dhiaidh sin agus ceann níos mó fós acu agus ‘Up Seanamhach’ ar an gceann sin!
Ba in Ollscoil na Gaillimhe agus sa nGearmáin a rinne sé a chuid staidéir, agus bhain sé BA, MA agus PhD amach sa Léann Ceilteach. Chaith Feargal tréimhsí i mbun taighde is teagaisc sa nGearmáin, san Iorua, sna Stáit Aontaithe, i gCeanada agus in Éirinn. Chaith sé seal ag léachtóireacht i Roinn na Gaeilge in Ollscoil na hÉireann, Gaillimh agus i mbun aistriúcháin agus teagaisc le hAcadamh na hOllscolaíochta Gaeilge.
Bhí amhrán le Feargal ar an dlúthdhiosca carthanachta, ‘Subhóró’ a d’eisigh Acadamh na hOllscolaíochta Gaeilge in 2009. Glacadh an pictiúr seo ag ócáid in Áras Shorcha Ní Ghuairim i gCarna.
Bhí daoine go leor a chuaigh i bhfeidhm ar Fheargal agus a spreag é i dtreo na n-amhrán agus é ag fás aníos, leithéidí a mháthar Sally agus a uncail Tadhg; Pat Phádraic Tom Ó Conghaile agus Tom Pháidín Tom Ó Coistealbha; Donovan, Dylan, The Beatles, Sweeney’s Men agus Christy Moore. Bhíodh go leor cainte sa teach freisin faoi chúrsaí damhsa mar chaith athair Fheargail, Ted, na blianta ag múineadh damhsaí seit i gConamara agus i gCathair na Gaillimhe.
Ach an t-am a bheith aige, ba bhreá leis a bheith ag cumadh amhrán. Seo roinnt de na hamhráin is mó atá luaite leis: ‘Na Laethanta a Bhí’ a roinn an chéad áit leis an Gaelic Hit Factory i gcomórtas Réalta 2001; ‘Rachaidh Tú Liom’ a bhí ar an gcéad ghearrliosta don Eurovision in 2007; ‘An Polaiteoir’, ‘Amhrán Ros Dumhach’, ‘Gealaichín Ghleann Trasna’ agus ‘Colm’.
Feargal ag casadh in éineacht lena chara, Ruairí Mac Con Iomaire.
Foilsíodh deich gcinn d’amhráin leis i Leabhar Nua na nAmhrán, Cló Iar-Chonnacht, 2016. Ina theannta sin, rinne sé leaganacha comhaimseartha de na hamhráin seo nach bhfuil taifeadadh déanta orthu: ‘An Cailín Álainn’, ‘Cóilín Phádraig Shéamais’, ‘Pócaí Folamh is Cloigeann Tinn’, ‘Peigín Leitir Móir’ agus ‘An Damhán Alla’.
Ba scoláire seanGhaeilge é Feargal agus le roinnt blianta anuas rinne sé athchóiriú ar phéire de sheanscéalta móra na Gaeilge, ‘Tromdhámh Guaire’ agus ‘Buile Shuibhne’. Bronnadh gradam Leabhar na Bliana 2019 ar ‘An Tromdhámh’, agus bhí an leabhar céanna ar ghearrliosta Ghradam na Leabhar Gaeilge An Post Irish Book Awards an bhliain sin. In 2021 a d’fhoilsigh an comhlacht Leabhar Breac an leabhar is nua leis, ‘Mé Suibhne’ agus seoladh sa Spidéal é i samhradh na bliana 2022.
Scríobh Feargal cuid mhór alt ar ghnéithe éagsúla de litríocht na Sean-Ghaeilge agus ar thriall na Gaeilge comhaimseartha. Rinne sé eagarthóireacht théacsúil ar thaifeadtaí stairiúla canúnacha as Conamara in éindí le hArndt Wigger, Bádóireacht (Schriftenreihe SKSK, 2012) agus ‘Máirtín Ó Cadhain: rogha téacsanna teagaisc don Ghaeilge’ (Curach Bhán, 2020).
Fuair Feargal ‘cuireadh na Nollag’ ag deireadh na bliana 2022 agus d’imigh sé ar shlí na fírinne ar an 21 Nollaig, 2022. Beannacht Dé le Feargal, céile, athair, uncail, scríbhneoir, scoláire agus fonnadóir den chéad scoth.
Scríbhneoir: Labhaoise Ní Bhéarra.
Buíochas le Seán Ó Mainnín faoi na pictiúir.
Tuilleadh eolais:
Feargal Ó Béarra - Leabhar Breac - Scríbhneoir
DIALANN AE: Ceird an aistritheora – ceird nár chol le Clanna Gael – Tuairisc.ie
Ruairí Ó Béarra, as Cois Fharraige. | Ardtráthnóna - RTÉ Raidió na Gaeltachta (rte.ie)
